Coğrafi işaret, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri bakımından kökenin bulunduğu yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş ürünü gösteren işarettir. Coğrafi işaretler, menşe adı ya da mahreç işareti olarak tescil edilir. Gıda, tarım, maden, el sanatları, sanayi ürünleri coğrafi işaret tesciline konu olabilir.
Coğrafi işaretler şirket yada kişiler tarafından değil resmi kurumlar tarafından alınabilirler. Bu ürünlerin korunması resmi kurum denetimlerine bırakılmıştır.
Yöresel olarak üretilen ve yörenin halkını korumak için alınan coğrafi işaretin en büyük faydası;yöre adına duyulan güveni korumaktır. Tüketiciler söz konusu yöre adıyla satılan ürünleri o yöre adına duydukları güven nedeniyle, diğer yerlerde üretilenlere tercih edebilirler. Bu nedenle bir ürün için belirli bir kalite ve aitlik işareti haline gelmiş yer adlarının coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı olarak koruma altına alınmasında o yöre halkının menfaatlerinin korunması açısından büyük fayda vardır. Bunun dışında ürüne pazarlama gücü katar, ülke ekonomisine katkı sağlar. Coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adları, ayrıca, ürüne pazarlama gücü katar ve ürünün gerçek üreticilerini koruyan kolektif bir hak olduğundan kırsal kalkınmaya aracılık eder ve ülke ekonomisine katkı sağlar.
Sahte Üretimi ve Kazanç Kaybını Engeller. Bu koruma ile sahte üretimlerin engellenmesi mümkün olduğundan, ürünün gerçek üreticisinin yaşayabileceği olası kazanç kayıpları da önlenmiş olur. Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adını tescil ile korumanın amaç ve faydalarından biri de, bu tescil ibarelerinin gerekli özelliklere haiz olmayan sahte ürünler üzerinde kullanılmasının önüne geçilerek, tüketicinin yanıltılmasına engel olunması ve tescilli ürünün ününden faydalanılmaması, dolayısıyla tüketicinin korunmasına yardımcı olmaktır.
Kültürün Korunmasını Sağlar. Yukarıda dile getirilen ekonomik faydalarının yanı sıra coğrafi işaret ve geleneksel ürün adları, kültürün korunması açısından da yüksek öneme sahiptir. Bölgelere özgü üretimleri tescil yoluyla korumayı ve yok olmalarını önlemeyi amaçlar.
Coğrafi işaret ve geleneksel ürün adı tescili tek bir üreticinin haklarını değil, tescil belgesindeki şartlara uygun üretim yapan ve pazarlayanların tümünün haklarını korur. Çünkü tescil yöresel, bölgesel ve ülkesel genelliğe sahip olup, sağladığı haklar belli bir kişiye veya bazı kişilere bağlanamaz.
Başvuru yapanın rolü, coğrafi işaretin tescil işlemlerini yürütmek, denetim işlemlerinde görev almaktır. Yani coğrafi işaret tescilinin ürüne katma değer sağlamasında başvuru yapan temel rol almakta olup tescil, başvuru yapana inhisarı hak sağlamaz, sadece o adla üretilen ürünlerin doğru sistemle üretilip üretilmediğini kontrol eder. Şehrimize bakacak olursak; Bursa bıçağı, Bursa cantık, Bursa tahinli pide, Bursa süt helvası, Bursa ipeği, Bursa şeftalisi tescili Coğrafi işaretlerdendir. Bursa’da toplam 22 adet Coğrafi İşaret tescili vardır. Burada halk olarak ürünlerimizi korumak için bize düşen bu isimleri kullanıp , hiç alakası olmayan ürünleri şikayet etmek olabilir.
Coğrafi işaretler ve geleneksel ürün adlarına ilişkin amblem kullanımına yönelik usul ve esasları düzenleyen yönetmeliğe göre, coğrafi işaretli ürün üretenler yönetmeliğin belirlediği amblemi kullanmak durumundadır. Tescilli coğrafi işaretle birlikte amblemin kullanımı zorunlu olacak. Taraf olunan ikili veya çok taraflı anlaşmalar kapsamında Türkiye’de korunması öngörülen yabancı ülkelere ait coğrafi işaretler için ise amblem şartı aranmayacak.
